"Ирмүүн бармат"ххк

Холбоо барих
Утас:
7008-7009, 8811-3890, 9511-3890 89281177 
Факс:
 
И-мэйл:
ibc_mn@yahoo.com 
Хаяг:
УБ, БЗД, 12-р хороо, Нарны зам 26, Смарт Моторс төв, 3 давхар, 309 тоот  
Та яг одоо бидэнтэй холбогдохыг хүсвэл доорх зурган дээр дарна уу
Усны үүсэл
2014-02-16 08:50  

Усан мандлын бүрэлдэхүүн
Усан мандал бол манай гаригийн бусад гаригаас ялгагдах гол онцлог юм.Дэлхий дээр орших усны бүх хэлбэрүүд нийлээд усан мандлыг бүрдүүлнэ.Усан мандлын нийт хэмжээ 1.5 млд км3 бөгөөд энэ нь дэлхийн массын 1/4180 болно. Гэвч усан мандлын ихэнх хэсгийг дэлхийн далай дангаараа эзлэх ба хуурай газрын ус дөнгөж 2.8%-ийг бүрдүүлнэ.Усан мандлын бүрэлдэхүүн хэсгээс үзэхэд дэлхийн усны дөнгөж 3% орчим нь цэнгэг ус юм. Гэвч цэнгэг усны 90% нь Антаркдид, Арктикийн мөсөн бүрхэвч болон уулын мөстлөг байдлаар оршино. Үүн дээр цэнгэг устай нуур болон гол мөрний усыг нэмбэл дэлхийн цэнгэг усны нийт нөөц 32 сая км3 юм. Далайн уснаас 32-35 мянган км3 нь мөсөн уул байдлаар оршино. Амьд организмд биологийн холбоонд орших ус50км3-ыг усан мандалд оруулан тооцвол энэ нь түүний 0.003% болно. Монгол орны гадаргын усны нөөц (500км3)-ийн 85% нь цэнгэг ус эзлэх ба үүний 93.6%-ийг Хөвсгөл нуур дангаараа эзэлдэг.

Усны үүсэл
Усны үүслийн талаар олон янзын таамаглал байдаг ч дэлхийн өөрийнх нь үүсэлтэй холбон тайлбарласан нь ихэд түгээмэл юм. Усны үүслийн талаархи үндсэн 4-н онол байдаг. Үүнд:
1. А.П.Виноградов нарын эрдэмтдийн үзсэнээр дэлхий үүсч байх үед брдисуудын ялгалал үүсч, хүнд элементүүд дэлхийн төвд үлдэж, хөнгөн элементүүд газрын давхаргыг бүрэлдүүлжээ. Дэгдэмхий бодисууд газрын гадарга дээр ялгаран гарсны дотор усны уур байсан нь дэлхий аажмаар хөрөх явцад шингэн төлөвт шилжин усан мандал үүссэн гаж үздэг. Одоо ч галт уулын лаавын бүрэлдэхүүнд ус агжжлагдаж байдаг нь дээрхи онолыг баталж буй хэрэг юм.Одоо ч мантиас ус ялгаран гардаг бөгөөд ийм усны хэмжээ жилд 1км3 юм. Ийм усыг ювинелийн ус гэнэ. Асар их хэмжээний ус газрын давхаргад химийн холбоо байдлаар оршдог ба мантид байх усны хэмжээ нь дэлхийн далайгаас 10-15 дахин их гэж үздэг байна. Эдгээр нь чийгийн эргэлтэнд оролцохгүй.
2.Гариг хоорондын орон зайгаас ялгардаг уснаас үүссэн тухай өөр нэг онол бий. Сүүлт одны мөсөн цөм, солир, тоос шороо гэхчлэн дэлхий дээр гаднаас ирж буй бодисуудын тэн хагас хувь нь ус байдагт энэ онол тулнуурласан болно. А.М.Алпатьевын тооцоолсноор дэлхийн геологийн бүх цаг хугацаанд 0.73 х 1020 г(15см зузаан усан давхарга болохуйц) ус нь сансрын уудмаас ирсэн байна. Энэ нь их хэмжээ боловч хараахан усан мандлыг бүрэлдүүлж чадахгүй юм.
3. Агаар манлын дээд давхаргад усны шинэ молекулууд үүсч байдаг.Энд нарны саохиар зөөгдөж буй устөрөгчийн атом агаар мандлын хүчилтөрөгчтэй нэгдэн ус үүснэ. Энэ усны хэмжээ жилд 1.5 км3 бөгөөд энэ үзэгдлийг “нарны бороо” хэмээн нэрлэдэг.
4. Усны молекулууд нүүрстөрөгч бүхий түлшний шаталт, органик бодисын задрал, исэлдэлтийн дүнд бас үүснэ. Гэхдээ усан мандлын үүсэл нь дэлхийн үүсэлтэй холбоотой юм.
 
1281 удаа үзсэн